Marsmånane
Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Marsmånane er dei to naturlege satellittane til Mars, Phobos og Deimos, som sannsynlegvis er innfanga asteroidar.
Sett i frå eit område nær ekvator på Mars, vil ei full Phobos-skive sjå omtrent éin tredjedel så stor ut som ein fullmåne her på jorda. Phobos-skiva har ein vinkeldiameter på mellom 8' (stigande) og 12' (høgst på himmelen). Den vil sjå mindre ut når observatøren er lengre borte frå Mars’ ekvator, og er usynleg frå iskalottane av di den alltid er under horisonten. Deimos ser meir ut som ei lys stjerne eller ein planet for ein observatør på Mars, litt større enn det Venus verkar her på jorda; vinkeldiameteren er på omtrent 2'. I samanliking er Solas vinkeldiameter på Mars omtrent 21'. Slik er det ingen totale solformørkingar på Mars, sidan månane er for små til å heilt formørka solskiva. Derimot skjer det totale måneformørkingar nesten kvar natt.
Phobos og Deimos sine rørsler over nattehimmelen tar seg ut mykje forskjellig frå dei til vår eigen måne. Phobos står opp i vest og går ned i aust på berre elleve timar, medan Deimos, som er rett utanfor i ein synkron bane, står òg opp i aust, men går ned sakte. Trass i ein omløpsperiode på 30 timar, brukar Deimos 2,7 dagar på å gå ned i vest.
Begge månane har bunden rotasjon og vender alltid den same sida mot Mars. Sidan Phobos kretsar rundt Mars fortare enn planeten sjølva roterer, vil tidevasskrefter sakte men sikkert redusera baneradiusen. Ein gong i framtida vil Phobos nå roche-grensa og bli brekt opp i bitar av desse tidevasskreftane. Fleire ”snorer” av krater på marsoverflata, inklinerte meir frå ekvator dess eldre dei er, hintar til at det har eksistert fleire små marsmånar tidlegare i historia; samt at marsoverflata i ein heilskap har flytta seg mellom desse hendingane. I motsetning til Phobos, går Deimos i bane langt nok unna Mars til at baneradiusen blir stadig større, det same som skjer med jordas måne.
Begge satellittane blei oppdaga i 1877 av Asaph Hall, og fekk namn etter figurane Phobos og Deimos som i gresk mytologi følgde faren deira Ares, krigsguden, i strid. Ares var kjent som Mars for romarane.
Det har blitt gjort søk etter fleire satellittar. Nyleg søkte Scott S. Sheppard og David C. Jewitt gjennom nesten heile hill-sfæren til Mars for småmånar. Spreidd lys frå Mars ekskluderte dei inste få bogeminutta der Phobos og Deimos held til. Inge nye satellittar blei funne. Søket kunne finna objekt ned til 0,09 km ved ein albedo på 0,07. [1]
[endre] Banedetaljar
| Namn | Bilete | Diameter (km) | Masse (kg) | store halvakse (km) | omløpstid (t) | Average moonrise period (t, d) |
|
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mars I | Phobos |
.jpg/50px-Phobos_moon_(large).jpg){kind=small} |
22,2 km (27×21,6×18,8) | 1,08×1016 | 9377 km | 7,66 | 11,12 h (0,463 d) |
| Mars II | Deimos |
 |
12,6 km (10×12×16) | 2×1015 | 23,460 km | 30,35 | 131 t (5,44 d) |
[endre] Sjå òg
- dei naturlege satellittane til Jorda · Jupiter · Saturn · Uranus · Neptun
- namngjeving av naturlege satellittar
[endre] Fotnotar
| Solsystemet |
|---|
 |
| Sola · Merkur · Venus · Jorda · Mars · Ceres · Jupiter · Saturn · Uranus · Neptun · Pluto · Eris |
| planetar · dvergplanetar · månar: Månen · marsmånar · jupitermånar · saturnmånar · uranusmånar · neptunmånar · plutomånar · erismånen |
| smålekamar: meteoroidar · asteroidar/asteroidemånar (asteroidebeltet) · kentaurar · TNOar (kuiperbeltet/den spreidde skiva) · kometar (Oorts sky) |
| Sjå òg himmellekamar, liste over lekamar i solsystemet, sorterte etter radius eller masse, samt solsystemportalen |
