Sabah

Dari Wikipedia Bahasa Melayu, ensiklopedia bebas.

Negeri-negeri di Malaysia

Sabah
سابه


Bendera	Lambang

Cogan kata: Sabah Maju Jaya

Lagu negeri: Sabah Tanah Airku

Ibu negeri

Kota Kinabalu

Parti memerintah

Barisan Nasional

- Yang di-Pertua Negeri

Ahmadshah Abdullah

- Ketua Menteri

Musa Aman

Sejarah

- Di bawah kesultanan Brunei

Abad ke-19

- British North Borneo

1882

- Pendudukan Jepun

1941-1945

- Pengaruh British

1946

- Pembentukan ke dalam Malaysia

1963

Keluasan

- Jumlah

76,115 km²

Populasi

- Anggaran 2000

2,449,389

- Kepadatan

32.2/km²

Kod panggilan kebangsaan

087^a
088^b
089^c

Poskod kebangsaan

87xxx, 88xxx, 89xxx

Huruf pertama plat kenderaan

SA¹
SB²
SD³
SK⁴
SS⁵
ST⁶
SU⁷
SG⁸

Laman web:

http://www.sabah.gov.my

^a Untuk Daerah Dalaman
^b Untuk Kota Kinabalu & Kudat
^c Untuk Lahad Datu, Sandakan & Tawau
¹ Kota Kinabalu & Kota Belud
² Beaufort
³ Lahad Datu
⁴ Kudat
⁵ Sandakan
⁶ Tawau
⁷ Keningau
⁸ Kenderaan Kerajaan Negeri Sabah

Sabah adalah sebuah negeri yang terletak di bahagian utara Kepulauan Borneo dan merupakan negeri kedua terbesar di Malaysia selepas Sarawak.

Sabah juga dikenali sebagai 'Sabah, Negeri Di Bawah Bayu' kerana kedudukan negeri tersebut yang berada di bahagian luar dan selatan zon ribut.

[sunting] Etimologi

Asal-usul nama ‘Sabah’ diperolehi daripada sejenis tanaman pisang yang dikenali sebagai ‘pisang saba’. Pisang ini banyak ditanam di sepanjang pantai barat Sabah sebagai sumber makanan. 'Pisang saba' juga dikenali sebagai 'jaba' oleh masyarakat Bajau di negeri tersebut. Kini 'pisang saba' lebih dikenali sebagai pisang menurun.

Nama 'Sabah' pertama kali digunakan pada abad ke-15 oleh para pedagang yang mengembara di antara Kepulauan Sulu dan Kerajaan Brunei. Pendek kata, nama 'Sabah' telah pun digunakan sejak sebelum kedatangan Syarikat Berpiagam Borneo Utara dan British lagi.

Setelah negeri Sabah diambil alih oleh Syarikat Berpiagam Borneo Utara, nama 'Sabah' telah ditukar kepada 'Borneo Utara' secara rasmi pada tahun 1881. Walau bagaimanapun, nama 'Sabah' kembali digunakan pada tahun 1963 selepas negeri tersebut menyertai Malaysia.

Catatan puisi Jawa Nagarakertagama yang dikarang oleh Prapancha pada tahun 1365 menyebut Sabah sebagai 'Sudang'.

[sunting] Geografi

Untuk rencana lanjutan, lihat Geografi Sabah

Sabah terdiri daripada 6 daerah pentadbiran atau Bahagian, yang dahulu dikenali sebagai "Residensi" iaitu:

Kudat
Pantai Barat - Utara & Selatan
Pedalaman
Sandakan
Tawau

Bandar-bandar utama di Sabah adalah Kota Kinabalu (ibu negeri), Keningau, Papar, Sipitang, Tuaran, Penampang, Semporna, Lahad Datu, Sandakan dan Tawau.

Penduduk Sabah terdiri daripada masyarakat berbilang kaum, di mana kumpulan etnik terbesar adalah kaum Kadazandusun (satu pertiga) dan diikuti oleh Cina, Melayu, dan kaum-kaum minoriti lain.

Bahasa rasmi negeri Sabah ialah Bahasa Melayu, namun terdapat bahasa-bahasa lain yang ditutur; seperti Bahasa Kadazan, Bahasa Cina (Bahasa Irannun, Bahasa Bajau), dan lain-lain. Walaupun Bahasa Melayu merupakan bahasa perantaraan utama, Bahasa Melayu Sabah yang digunakan oleh masyarakat Sabah terdapat sedikit perbezaan daripada Bahasa Melayu piawai (Bahasa Melayu Baku).

Sabah adalah satu kawasan yang berbukit bukau. Gunung Kinabalu yang tertinggi di Asia Tenggara tersergam indah pada ketinggian 4,095 meter.

[sunting] Sejarah

Untuk rencana lanjutan, lihat Sejarah Sabah

Sabah diambil alih oleh Syarikat Berpiagam Borneo Utara British (British North Borneo Chartered Company) pada 1881 dan menjadi sebuah negeri naungan Empayar British pada 1888. Walaubagaimanapun hal ehwal dalam negeri masih diselaraskan oleh Syarikat. Pemerintahan Syarikat tamat pada 1946 dan ia menjadi tanah jajahan Borneo Utara sehingga merdeka pada 31 August 1963. Negeri-negeri Semenganjung Malaysia, Sabah, Sarawak, dan Singapura menyatukan Malaysia pada 16 September 1963.

Ibu negeri Sabah ialah Kota Kinabalu, yang terletak di Residensi Pantai Barat Sabah. Semasa zaman penjajahan British, Kota Kinabalu dikenali sebagai Jesselton.

[sunting] Kerajaan negeri

Negeri Sabah ditadbiri oleh Dewan Undangan Negeri dan Jemaah Menteri / Kabinet Negeri. Dewan Undangan Negeri merupakan kuasa tertinggi dalam menetapkan polisi di dalam negeri. Kabinet Negeri bertanggungjawab kepada Dewan Undangan Negeri yang diwakili oleh pelbagai Ahli Dewan Undangan Negeri (60 kawasan) yang dipilih rakyat melalui Pilihanraya Umum setiap lima tahun. Ia diketuai oleh Yang di-Pertua Negeri yang dilantik oleh Yang di-Pertuan Agong Malaysia.

Jabatan Ketua Menteri adalah tiang pentadbiran negeri yang meletakkan pejabat Ketua Menteri, Pejabat Setiausaha Kerajaan Negeri serta lain-lain jabatan.

[sunting] Politik

Untuk rencana lanjutan, lihat Politik di Sabah

[sunting] Ekonomi dan budaya

Untuk rencana lanjutan, lihat Ekonomi Sabah dan Budaya di Sabah

Pada 1970, Sabah merupakan negeri yang kedua terkaya di Malaysia, dengan Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) per kapita di belakang Selangor (termasuk Kuala Lumpur). Walaupun ia kaya dengan sumber semula jadi, kini Sabah adalah negeri yang termiskin di kalangan negeri-negeri Malaysia. Pendapatan puratanya pada sekarang adalah di kalangan negeri Malaysia yang paling rendah, sedangkan kos sara hidupnya lebih tinggi daripada Semenanjung Malaysia.

Pada 2000, kadar pengangguran Sabah ialah 5.6 peratus, yakni yang tertinggi di Malaysia dan merupakan dua kali ganda purata nasional sebanyak 3.1 peratus. Tahap kemiskinannya sebanyak 16 peratus merupakan tahap yang tertinggi di Malaysia, yakni lebih daripada tiga kali purata nasional. Sebahagian daripada masalahnya ialah pembahagian kekayaan yang tidak saksama di antara kerajaan negeri dan kerajaan pusat. Kerajaan pusat mengambil 95% daripada pendapatan negeri Sabah dan meninggalkan cuma 5% untuk keperluan tempatan.

[sunting] Lihat juga

Identiti Sabah
Perhubungan di Sabah
Pelancongan di Sabah
Pengangkutan di Sabah
Masjid-masjid di Sabah
Kampung Serusup

[sunting] Pautan luar

v • d • e

Sabah

Bahagian: Pantai Barat • Kudat • Sandakan • Tawau • Pedalaman
Bandar raya: Kota Kinabalu
Bandar: Beaufort • Beluran • Bongawan • Inanam • Kalabakan • Keningau • Kimanis • Kinabatangan • Kuala Penyu • Kota Belud • Kota Marudu • Kudat • Kunak • Kundasang • Lahad Datu • Long Pasia • Membakut • Nabawan • Papar • Penampang • Pensiangan Pitas • Putatan • Ranau • Sandakan • Semporna • Sepanggar • Sindumin • Sipitang • Tambunan • Tamparuli • Tawau • Tenom • Tomanggong • Tuaran
Pulau: Pulau Balambangan • Pulau Banggi • Pulau Gaya • Pulau Jambongan • Pulau Kapalai • Pulau Lankayan • Pulau Layang Layang • Pulau Libaran • Pulau Ligitan • Pulau Mabul • Pulau Malawali • Pulau Sebatik • Pulau Selingan • Pulau Sipadan • Pulau Tabawan • Pulau Tiga

v • d • e Negeri dan Wilayah Persekutuan di Malaysia
Negeri	Johor • Kedah • Kelantan • Melaka • Negeri Sembilan • Pahang • Perak • Perlis • Pulau Pinang • Sabah • Sarawak • Selangor • Terengganu
Wilayah Persekutuan	Kuala Lumpur • Labuan • Putrajaya