Hans Egede
Vun Wikipedia
Hans Egede (* 31. Januar 1686 in Harrestad in Norwegen; † 5. November 1758 op Falster) weer en norweegsch-däänschen Preester, de ok as „Apostel vun de Gröönlänners“ bekannt is.
Egede weer en evangeelschen Pastoor op de Lofoten in’n Noorden vun Norwegen, as he vun Gröönland, dat gröne Land in’n Noorden höör, dat de Wikingers besiedelt harrn, to de de Kuntakt aver al lang afbroken weer. He wull mit en Expeditschoon nakieken, of de Siedlers dor noch leven un woans dat mit ehren Glöven utseeg, wo se doch so lang kenen Kuntakt mit annere Christen harrn. De däänsche König Frederik IV. geev em Verlööf to so’ne Expeditschoon, nich ahn Intress dat Land villicht koloniseren to könen.
Egede föhr in’n Mai 1721 los un keem an’n 3. Juli an de Westküst an. He kunn aver kene Wikingers mehr finnen, eenzig Inuit leven dor. Egede lehr de Spraak vun de Inuit, ünnersöök de Struktur vun de Spraak un översett christliche Texten in’t Gröönlandsche, nich ahn en wisse Fantasie bi de Begrepen, de de Spraak nich kennen dei.
Egede grünn de eerste Kolonie un nööm se Godthåb, wat hüüt ünner den Naam Nuuk de Hööftstadt vun Gröönland is. Egede kümmer sik üm Kranke un bekehr de eersten Inuit to’n Christendom. 1724 kunn he de eersten Kinner döpen.
De ne’e König Christian VI. reep 1730 de ganzen Europäers ut Gröönland trüch. Egede aver bleev, bestärkt dör sien Fro Gertrud.
1729 keem Egede sien Book „Det gamle Grønlands nye perlustration“ över dat Leven vun de Inuit, de Historie un de Natur vun Gröönland rut.
1733 kemen Herrnhuter Missionaren na Gröönland. Se boen süden vun Nuuk Neu-Herrnhut op.
1734 hebbt sik in Godthåb de Blattern utbreedt, dör de de ganzen Inuit un 1735 ok Egede sien Fro Gertrud dood bleven. Egede leet sien Söhn Paul op Gröönland un reis an’n 9. August 1736 mit siene Döchter un sien Söhn Niels na Kopenhagen. He hett dor siene Fro begraven un bill bet 1747 Katecheten för den Insatz op Gröönland ut. 1741 is he Superintendent in de gröönlandsche Missionskark worrn.
Egede wörr to’n „Natschonalhilligen“ vun Gröönland, de Oort Egedesminde is na em nöömt worrn. Nils Egede, de twete Söhn vun Hans Egede, harr Egedesminde 1759 op de Halvinsel Eqalussuit grünnt un 1763 op dat Eiland Aasiaat verleggt.
[Ännern] Literatur
- Hans Egede: Die Begründung der Grönlandmission. In: Von Grönland bis Lambarene. Reisebeschreibungen christlicher Missionare aus drei Jahrhunderten. Herausgegeben von Johannes Paul. Evangelische Verlagsanstalt Berlin 1952 (Seite 11 - 30) = Kreuz-Verlag Stuttgart 1958 (Seite 9 - 27).
- Hans Egede: Die Erforschung von Grönland. Ausgewählt und bearbeitet nach der Erstfassung von 1740 von Martin Heydrich. F. A. Brockhaus Verlag Leipzig 1923.
- Hans Egede: Ausführliche und wahrhaftige Nachricht vom Anfange und Fortgange der Grönländischen Mission. 1. Auflage 1740.
