Ragg atòmich
Da Wikipedia.
 |
Cheest artícul al è scrivüü in koiné uçidentala, urtugrafía ünificada. |
Ul racc atòmich a l'è la distànza ca g'è dal cénter del nücli fin a l'urbitaal püssee de föra, in d'un àtum isulaa; de sòlit, al sa misüra in picòmeter (1 pm=10-12 m) upüür in Ångström (1 pm=10-10 m).
I partisèj del nücli e i eletrúni a inn partisèj quàntich, e dunca ga ubedíssenn al princípi de indeterminazziun de Heisenberg; inscí i misür dirètt g'ann minga significaa e dunca, per cunvenziun, sa díss ca ul racc atòmich a l'è la metà de la distànza ca g'è tra i cénter de dü àtum ligaa.
A segunda de cum'inn ligaa sü i àtum, sa pödenn catà föra difereent tiip de racc:
- Racc atòmich, ul racc de un àtum isulaa.
- Racc cuvaleent, ul racc dii elemeent minga metàlich;
- Racc metàlich, ul racc dii elemeent metàlich.
- Racc iònich, quèll de un àtum ciapaa deent in d'un ligàmm iònich.
- Racc de Van der Waals, ul racc de una sféra sòlida imaginària, duperàda pe mudelà ul cumpurtameent dii àtum.
I racc atòmich dii elemeent a crèssenn dal vóolt al bass e da la drita a la manzína de la taula periòdica: elemeent cunt püssee eletrúni a inn uviameent püssee graant; invéci, demenemàn ca sa va inver drita in sü la taula, cunt l'istèss livèll energétich a g'inn püssee eletrúni e püssee prutúni, dunca a g'è püssee fòrza de atrazziun: ul racc atòmich al diminüirà dunca cunt l'aümeent del nümer atòmich.
