Írland (land)

Frá Wikipedia, hin frælsa alfrøðin

(Flagg Írland)

(Skjaldarmerki Írland)

Tjóðarmotto: Onki

Tjóðsangur: Amhrán na bhFiann

Alment mál írskt, enskt

Høvuðsstaður Dublin

Forseti Mary McAleese

Forsætisráðharri Bertie Ahern

Fullveldi 6. desember 1921

Vídd
- tilsamans
- vøtn (%) 70.273 km²
2,0

Íbúgvar
- tilsamans 2004
- tættleiki 3.969.558
55/km²

Gjaldoyra

Evra

Tíðarzona UTC

Alnet økisnavn .ie

Telefonkota +353

Spenningur

Írland er lýðveldi í Vesturevropa. Landið Írland, ið ikki má mistakast fyri oynna Írland, hevur landamark norðureftir við Norðurírland, ið er partur av Stórabretlandi. Sjómark hevur Írland við Atlantshavið, Írska havið og Ermasund.

Írland hevur sjálvstýri, øvugt Norðurírland, sum er partur av Stóra Bretlandi.

Dublin er høvuðsstaður í Írlandi og aðrir stórir býir er Cork, Limerick, Galway og Waterford.

[rætta] Søga

Írland var leingi undir Bretskum yvirvaldi. Í 1922 fekk syðri partur – um fýra fimtingar av oynni – sjálvstýri í Bretska Heimsveldinum og gjørdist óheft lýðveldi í 1948; men Norðurírland varð verandi saman við Bretlandi.

[rætta] Politikkur

Írskir forsætismálaráðharrar (írskt: Taoiseach, fl. Taoisigh)

Eamon de Valera (29. desember 1937 - 18. februar 1948, flokkur: Fianna Fáil)
John A. Costello (18. februar 1948 - 13. juni 1951, Fine Gael)
Eamon de Valera (13. juni 1951 - 2. juni 1954, Fianna Fáil)
John A. Costello (2. juni 1954 - 20. mars 1957, Fine Gael)
Eamon de Valera (20. mars 1957 - 23. juni 1959, Fianna Fáil)
Sean Lemass (23. juni 1959 - 10. november 1966, Fianna Fáil)
Jack Lynch (10. november 1966 - 14. mars 1973, Fianna Fáil)
Liam Cosgrove (14. mars 1973 - 5. juli 1977, Fine Gael)
Jack Lynch (5. juli 1977 - 11. desember 1979, Fianna Fáil)
Charles J. Haughey (11. desember 1979 - 30. juni 1981, Fianna Fáil)
Garret FitzGerald (30. juni 1981 - 9. mars 1982, Fine Gael)
Charles J. Haughey (9. mars 1982 - 14. desember 1982, Fianna Fáil)
Garret FitzGerald (14. desember 1982 - 10. mars 1987, Fine Gael)
Charles J. Haughey (10. mars 1987 - 11. februar 1992, Fianna Fáil)
Albert Reynolds (11. februar 1992 - 15. desember 1994, Fianna Fáil)
John Bruton (15. desember 1994 - 26. juni 1997, Fine Gael)
Bertie Ahern (síðani 26. juni 1997, Fianna Fáil)

[rætta] Mentan

Í Írlandi finnast øki har írskt (gæliskt) framvegis verður tosað. Hesi øki verða kallað Gaeltachtai.

Írland er kent fyri sín ríka fólkatónleik, ein kendur bólkur er The Dubliners.

[rætta] Landfrøði

Veðurlagið í Írlandi er lýtt og slavið, og tí er lendið nógvastaðni arbeitt og græsgrønt. Landbúnaður er enn høvuðsvinna; men eisini í Írlandi eru mong fólk
– helst ungfólk – flutt av bygd til býirnar. Náttúrutilfeingið er ikki nógv, og hóast ídnaðurin og ferðavinnan eru vaksin, er Ìrland eitt av fátækastu londunum
í Vesturevropa.